Komisja Europejska rozważa nawiązanie partnerstwa publiczno-prywatnego o wartości „setek milionów” euro w celu nabycia statków, które mogłyby szybko naprawiać podmorskie kable w razie uszkodzenia lub sabotażu – poinformowała Henna Virkkunen, wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej ds. suwerenności technologicznej, bezpieczeństwa i demokracji. „Rozmawiamy obecnie z państwami członkowskimi o kwocie, która będzie potrzebna” – powiedziała Virkkunen w kuluarach Monachijskiej Konferencji Bezpieczeństwa. „Jeśli chodzi o bezpieczeństwo, widzimy pilną potrzebę działania.”
W ostatnich miesiącach w regionie Morza Bałtyckiego doszło do serii incydentów, w których kable telekomunikacyjne i energetyczne, biegnące po dnie morskim między różnymi krajami, zostały uszkodzone przez przepływające statki. Nie jest jasne, czy były to zdarzenia przypadkowe, czy celowe, jednak skłoniły one Unię Europejską do zwrócenia większej uwagi na odporność infrastruktury, m.in. poprzez rozbudowę floty statków zdolnych do szybkiej naprawy kabli.
Kable podmorskie zapewniają łączność internetową i przesył energii między państwami i kontynentami. Ich utrata może powodować zakłócenia w usługach cyfrowych, w tym w dostępie do stron internetowych i płatnościach online, a także zmuszać operatorów telekomunikacyjnych do przełączania ruchu na inne trasy. Ponad 95% światowego ruchu danych przesyłają kable podmorskie, według Międzynarodowego Komitetu Ochrony Kabli (International Cable Protection Committee).
Same kable są grubości węża ogrodowego i narażone na różnego rodzaju uszkodzenia – od zjawisk naturalnych, jak trzęsienia ziemi, poprzez wypadki z udziałem kutrów rybackich, aż po akty celowego sabotażu. Branża opiera się na niewielkiej, starzejącej się flocie statków naprawczych, których liczba na całym świecie jest mniejsza niż 100. Francuska spółka telekomunikacyjna Orange SA w 2023 roku wprowadziła do służby nową jednostkę o wartości 50 mln euro (52,5 mln dolarów).
Plan zakładający zakup kolejnych statków będzie „typowym partnerstwem publiczno-prywatnym”, w którym udział finansowy mają wziąć Unia Europejska, państwa członkowskie oraz firmy telekomunikacyjne. „Każdy musi w to włożyć swój wkład” – zaznaczyła Virkkunen.
Zdaniem wiceprzewodniczącej konieczne środki z budżetu UE zostaną przesunięte z już istniejących puli, ponieważ następny wieloletni budżet Unii wejdzie w życie dopiero w 2028 roku. Komisja Europejska, organ wykonawczy UE, planuje przedstawić więcej szczegółów w swoim planie działania w ciągu najbliższych kilku tygodni.
Delegacja Komisji odwiedzi w przyszłym tygodniu rodzinną Finlandię Virkkunen – jeden z krajów członkowskich najbardziej dotkniętych uszkodzeniami kabli – aby kontynuować prace nad trzema dokumentami dotyczącymi obrony, bezpieczeństwa wewnętrznego i strategii przygotowania. Dokumenty te mają zostać opublikowane w najbliższym czasie.
Bezpieczeństwo kabli podmorskich nabiera w ostatnich latach coraz większego znaczenia. Ponieważ przez te łącza przepływa ogromna większość danych na świecie (m.in. komunikacja internetowa, dane finansowe, operacje rządowe), każde uszkodzenie może mieć skutki o globalnym zasięgu. Współczesne społeczeństwa są uzależnione od szybkiej i niezawodnej komunikacji, a kable stanowią ich „kręgosłup cyfrowy”.
Na przestrzeni ostatnich miesięcy kilka państw bałtyckich zgłosiło uszkodzenia kabli – m.in. Finlandia, Szwecja czy Estonia. Chociaż nie zawsze udaje się potwierdzić sabotaż, rosnące napięcia geopolityczne i duża aktywność statków handlowych (w tym tzw. floty cieni) zwiększają prawdopodobieństwo kolejnych incydentów.
Projekt, o którym mówi wiceprzewodnicząca Virkkunen, może być pierwszym krokiem w kierunku skoordynowanych działań Unii Europejskiej na rzecz ochrony podmorskiej infrastruktury krytycznej. Zwiększenie liczby wyspecjalizowanych statków naprawczych jest jednym z kluczowych elementów poprawy zdolności reagowania na tego typu kryzysy. Planowane jest także rozwijanie systemów wczesnego ostrzegania i wspólne ćwiczenia państw członkowskich.
Koszt pozyskania nowych statków i utrzymania ich w gotowości może okazać się znaczący, co wymaga ścisłej współpracy sektora publicznego i prywatnego. Ponadto, skuteczne reagowanie na incydenty będzie wymagało koordynacji wielu podmiotów: operatorów telekomunikacyjnych, służb granicznych i marynarek wojennych, zwłaszcza jeśli uszkodzenia okażą się wynikiem celowego działania.
Źródła: gCaptain, Siem Offshore
